“Maar zover is het nog niet. We moeten van een industriële bestemming een woon- en werkbestemming maken. Dat betreft veel planvorming en procedures die tijd vergen. In de tussentijd willen we de plek wel al openstellen en laten leven. We zijn nu in de fase waarin we de plek ‘activeren' en dan kan er ook voor het lokale culturele veld veel, heel veel!” Dat klinkt als een welkome boodschap voor Schiedamse kunstenaars in tijden dat er steeds meer ateliers uit de stad verdwijnen. En ook voor culturele organisaties zoals het Stedelijk Museum Schiedam en Stichting KunstWerkt. De locatie, dicht bij het culturele Rotterdamse M4H dat nu ook volop in ontwikkeling is, is een interessante plek. Maar hoe gaat dat activeren in z’n werk en wat zijn daarbinnen daadwerkelijk de mogelijkheden voor cultureel Schiedam?

Publiektoegankelijk

Tijdens deze fase van placemaking worden er allerlei partijen, lokaal en nationaal, uitgenodigd om met plannen te komen. Daarvoor is er door het team van De Glasfabriek een visie ontwikkeld waarin er met name ruimte is voor tijdelijke kantoren, ateliers en horeca. Ook evenementen, festivals, sport en culturele en maatschappelijke initiatieven zijn mogelijk, zoals exposities, een schaatsbaan of misschien zelfs wel een buitenzwembad. Er wordt in oktober van dit jaar afgetrapt met een Post-graffiti expo van het Stedelijk Museum Schiedam. “Daarmee wordt de plek echt publiek toegankelijk en dat is precies de bedoeling van deze activeringsfase”, aldus Smits van Oyen. De Glasfabriek werkt daarvoor samen met Bank15, een agentschap dat ondernemers helpt bij experimentele programma’s die zorgen voor een balans tussen sociale en economische impact. Wat dat kan betekenen liet Bank15 eerder zien in een voormalig kantoorpand aan de Spoorlaan in Tilburg waar ze een verzamelpand voor creatieve eettenten realiseerden. Ook De Glasfabriek in Schiedam moet zich komende tijd gaan vullen met tijdelijke initiatieven van creatieve ondernemers.

De plek is nu nog rauw en onontgonnen terrein. Vooral de loodsen aan de voorkant lenen zich uitstekend voor tijdelijke invulling zoals exposities of ateliers. “Maar de wens is wel dat de mensen die er een tijdelijke plek hebben straks ook in de herontwikkelde Glasfabriek een vaste plek kunnen krijgen. Daar waar kan, kunnen ondernemers zich in de toekomst definitief vestigen in Glasfabriek en praten we graag met de tijdelijke gebruikers over wat zij belangrijk vinden in een meer definitieve huisvesting op De Glasfabriek.” Toch zullen de prijzen stijgen als de herontwikkeling voltooid is. Is er dan nog wel betaalbare ruimte voor de creatieve ondernemers? “De tijdelijke plekken hebben verschillende afwerkingsniveaus maar de herontwikkelde plekken zijn echt helemaal af. Natuurlijk zal er een prijsverschil zitten tussen die twee onderkomens maar je krijgt er ook iets anders voor. Wij zien kunstenaars als echte ondernemers”, licht Smits van Oyen toe, “we herkennen in kunstenaars altijd zeer gepassioneerde mensen, maar uiteindelijk hebben ze een bedrijf dat iets verkoopt. Daar zoek je de juiste locatie bij om dat te kunnen doen. De Glasfabriek heeft tijdens de activeringsfase een andere sfeer dan wanneer het ontwikkeld is. Maar in beide fases zijn er geweldige plekken voor creatieve ondernemers die we meer dan welkom heten.”

Schiedam naast Rotterdam

Er is mondiaal veel discussie en ook kritiek op de gentrificatie van zulke rauwe plekken. Die kritische geluiden wijzen erop dat de creatieve ondernemers de locatie opwaarderen maar er zelf vervolgens niet kunnen blijven omdat de prijzen te hoog worden. Of je het daar mee eens bent of niet, er liggen wel degelijk kansen voor het lokale culturele veld op dit terrein van de voormalige Glasfabriek. En die kansen voor specifiek de Schiedamse kunstenaars gaan misschien niet eens zozeer over de beschikbaarheid van rauwe tijdelijke of gelikte vaste atelierruimtes. Het is eerder te vinden in de mogelijkheid aan te haken op grote publieksevenementen om zich zodoende individueel of als front aan een groter publiek te presenteren. Al jaren wordt er bijvoorbeeld via diverse initiatieven getracht om de bezoeker van Art Rotterdam ook een bezoek te laten brengen aan het centrum van Schiedam. Dat gebeurt met veel enthousiasme maar niet altijd met even veel succes. De Glasfabriek zou wel eens de gouden greep kunnen zijn om dat patroon te doorbreken. De kans is groot dat er tijdens de komende editie van Art Rotterdam een flinke expositie in De Glasfabriek zal huizen. Tegelijk blijft er dan voor Schiedamse kunstenaars en galeries genoeg ruimte over om ook iets neer te zetten. “Er is plek genoeg en een Schiedamse expositie of gezamenlijk initiatief zou bijvoorbeeld een hele mooie aanvulling kunnen zijn”, reageert Smits van Oyen enthousiast.