Au! Dat doet pijn.
Nog ernstiger is dat, nu dit collectieonderdeel verdwijnt, er een groot hiaat valt in de collectie die in het collectiegebouw zou worden ondergebracht. In elk geval zal het bezoekcijfer drastisch naar beneden moeten worden bijgesteld.
Performance kunstenaar Bas Jan Ader verdween in 1975 op de Atlantische Oceaan bij de uitvoering van wat een soort drieluik had moeten worden. Het eerste zijpaneel is zijn vertrek vanuit Cape Cod in New Foundland voor een oversteek naar Europa in een klein zeilbootje. Het middendeel was de zeiltocht over de Atlantische Oceaan en het andere zijpaneel zijn aankomst in Nederland. Ader stond bekend om zijn tragische en riskante performances die, conform de ongeschreven regels van de conceptuele kunst, slechts in documentaire foto’s en films voortbestaan. Sinds de tragische verdwijning op zee, alleen zijn bootje werd teruggevonden, is hij een belangrijk cultfiguur in de internationale kunstwereld. Alleen al voor zijn werk zouden naar verwachting jaarlijks tienduizenden mensen van over de hele wereld maar Rotterdam komen. Nu de filmpjes van zijn performances niet langer deel uitmaken van de collectie Boijmans Van Beuningen en dus niet in Rotterdam te zien zullen zijn, valt* dat bezoek weg en wordt de exploitatie van het collectiegebouw een stuk moeilijker zo niet onmogelijk.
De gemeenteraadsfractie van Leefbaar Rotterdam, de doorslaggevend factor bij het aannemen van het voorstel tot bouw van het collectiegebouw, vindt dat het gebouw er hoe dan ook moet komen. Leefbaar Rotterdam, dat tot voor kort als een niet erg cultuurgezinde partij bekend stond, lijkt nu geïnfiltreerd door kunstliefhebbers. Ze zijn, zo willen de geruchten, geïndoctrineerd en aangestuurd door Sjarel Ex, de bezielende directeur (Doctor Faustus) van Museum Boijmans Van Beuningen. Nu zouden ze voor hem (El Lider) door het vuur gaan en is hen geen zee te hoog.
Een lid van de Leefbaar-fractie weerlegt dit maar wel off the record want hij wil geen conflict riskeren met Sjarel Ex. Volgens hem is het gerucht dat zijn partij onder invloed van Sjarel Ex om is wat haar standpunt over kunst betreft door Ex zelf verspreid. Wij zijn daar niet blij mee, zegt hij. Stel dat onze kiezers dat ook gaan denken, dat we nu pro kunst en pro kunstsubsidies zouden zijn. Zoiets is politieke zelfmoord. Maar het is waar. Wij zijn wel voor de bouw van het collectiegebouw, maar daarbij gaat het ons niet om kunst maar om iets groters, om city branding.
Ons standpunt is dat Rotterdam met iconische nieuwe architectuur het Amsterdam van de toekomst kan worden. Daar ligt onze prioriteit. Ons gaat het erom dat het gebouw er hoe dan ook komt, zelfs als er geen functie aan wordt gegeven. Verbaasd? Het zit zo. Dat collectiegebouw is een schepping van Winnie Maas van architectenbureau MDRV die ook de Markthal ontworpen heeft. Iedereen ziet inmiddels dat dit een trekpleister van jewelste is. We gaan er vanuit dat als het Collectiegebouw er eenmaal staat er nog meer mensen naar Rotterdam komen dan de miljoenen mensen die nu al naar de Markthal komen kijken. Dat het museum er dan geen gebruik van maakt is dan misschien jammer voor hen* maar voor ons juist heel gunstig omdat het gebouw op die manier niet alleen tegen veel lagere kosten gerealiseerd kan worden, maar ook dat de exploitatiekosten te overzien zullen zijn. Een win-win situatie. Ja, zelfs voor de culturele sector. We weten allemaal dat het onvermijdelijke tekort op de exploitatie van het collectiegebouw te koste zal gaan van het budget voor de kunsten. Dat is in de fractie en met B&W ( voor ons het college van Bouwen en Wonen) duidelijk afgesproken.
Ja, het collectiegebouw wordt in dat geval gewoon een lege huls, een façade zo je wilt. Dat is toch niet erg. Oorspronkelijk zou het gebouw rondom een spiegelend oppervlakte krijgen, maar op verzoek van het Sophia Kinderziekenhuis komen er aan de zijde van dit ziekenhuis geen spiegels. In dat opzicht wordt het gebouw ook nu al een beetje een façade. En wat is er eigenlijk tegen façade-architectuur? Catharina de Grote van Rusland liet, om haar buitenlandse bezoekers bij rijtoeren te imponeren, langs de weg in de verte dorpen optrekken die uit prachtige nepgevels bestonden, maar van enige afstand bezien de indruk van grote welvaart wekten. En weet je hoe Christo aan dat idee van het inpakken van hele gebouwen kwam? Hij werd als student aan de kunstacademie in het communistische Bulgarije met medestudenten ingezet om armoedige dorpen langs de route van de Oriënt Express op te leuken, fris in de verf te zetten, desnoods van valse gevels te voorzien. Een reis met de Oriënt Express was toen voor westerlingen een van de weinige manieren om iets van Bulgarije te zien en zo wilden ze de indruk van welvaart te wekken. Maar daar gaat het ons niet om. Ons gaat het om de architectuur. Ja, zonder gekheid, ook zonder een duidelijke functie kan er toch gebouwd worden. Dat is een gerespecteerd genre in de architectuur, een folly en die heeft architectuurstad Rotterdam nog nauwelijks. Hoog tijd om daar iets aan te gaan doen.
Erik Beenker
